Σήμερα πράγματι η παχυσαρκία είναι αναγνωρισμένη όχι μόνο ως νόσος, αλλά ως η βάση για τις σημαντικότερες και συχνότερες νόσους της εποχής μας : καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, υπέρταση, οστεοαρθρίτιδα, καρκίνος του εντέρου, του προστάτη, των ωοθηκών, του ενδομητρίου, του μαστού, της χοληδόχου κύστης. Ο ίδιος μάλιστα διεθνής οργανισμός, πρόσφατα δήλωσε, ότι λόγω της διαρκούς αύξησης της συχνότητας της παχυσαρκίας, αν και σήμερα είναι το κάπνισμα στην πρώτη θέση επικινδυνότητας για την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, σύντομα θα περάσει στην πρώτη θέση η παχυσαρκία.

Τι είναι όμως η παχυσαρκία ;

Ως παχυσαρκία ορίζεται η υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα, με αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους.

Ο πιο αποδεκτός τρόπος προσδιορισμού του υπερβάλλοντος βάρους, είναι η χρησιμοποίηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) :

                     βάρος σε κιλά

ΔΜΣ = -------------------------------------------

          ύψος σε μέτρα, στο τετράγωνο

Η ταξινόμηση, για άνδρες και γυναίκες, που προκύπτει είναι :

 Πόσα είδη παχυσαρκίας έχουμε ;

Δύο είδη : Την Ανδροειδή και τη Γυνοειδή παχυσαρκία. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στην κοιλιά (κοιλιακή παχυσαρκία), χαρακτηρίζει κυρίως τους άνδρες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στις γυναίκες, είναι δε η πιο επικίνδυνη για την εμφάνιση των ασθενειών που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Αισθητικά δημιουργεί μια εμφάνιση τύπου «μήλο» και έχει το καλό ότι τα κιλά χάνονται πιο εύκολα.

Η δεύτερη χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στην περιφέρεια, χαρακτηρίζει κυρίως τις γυναίκες και πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστεί στους άνδρες. Αισθητικά δημιουργεί μια εμφάνιση τύπου «αχλάδι».

Κοιλιακή παχυσαρκία έχουν οι άνδρες με περίμετρο μέσης μεγαλύτερη από 102 εκατοστά και οι γυναίκες με περίμετρο μέσης μεγαλύτερη από 88 εκατοστά.

Πόσο σημαντική είναι η μέτρηση του λίπους ;

Είναι απαραίτητη για να ελέγξουμε το βάρος μας και να πετύχουμε τη μόνιμη διατήρησή του σε φυσιολογικά όρια. Το λίπος θα ήταν καλό να μην υπερβαίνει το 20% στους άνδρες και το 30% στις γυναίκες. Η μέτρησή του όμως είναι σημαντική για να αποφευχθούν και υπερβολές προς την αντίθετη κατεύθυνση : λίπος στη γυναίκα μικρότερο από 22% μπορεί να προκαλέσει διακοπή της περιόδου !

Πόσο συχνή είναι η παχυσαρκία στην Ελλάδα ;

Δυστυχώς είμαστε δεύτεροι στην Ευρώπη, μετά την Γιουγκοσλαβία ! Ακολουθούν η Ρουμανία και η Τσεχία. Φαίνεται ότι το ποσοστό των υπέρβαρων είναι 35%, ενώ των παχύσαρκων είναι 20%.

Τι γίνεται με την παιδική παχυσαρκία ;

Δυστυχώς εδώ κατέχουμε την πρώτη θέση στην Ευρώπη !!! Ίσως γιατί είμαστε η μόνη χώρα στον κόσμο όπου γιαγιάδες, αλλά και μαμάδες κυνηγούν τα παιδιά με το πιρούνι !!!

Μήπως φταίει η κληρονομικότητα ;

Μελέτες που έγιναν σε υιοθετημένα παιδιά, έδειξαν ότι το βάρος τους πλησιάζει περισσότερο το βάρος των φυσικών παρά των θετών γονιών. Παρόλα αυτά, η κληρονομικότητα παίζει ρόλο μόνο κατά 33% ! Κατά 67%, είναι το περιβάλλον που προκαλεί την εμφάνιση της παχυσαρκίας.

Όταν και οι δυο γονείς είναι παχύσαρκοι, τότε τα παιδιά τους έχουν 80% πιθανότητες να είναι παχύσαρκα. Όταν ο ένας εκ των δύο είναι παχύσαρκος, οι πιθανότητες είναι 50% και όταν και οι δύο είναι φυσιολογικοί, κατά 20% θα έχουν παχύσαρκα παιδιά. Ο λόγος είναι προφανής : τα παιδιά των παχύσαρκων γονέων θ’ ανοίξουν το ψυγείο και θα βρουν σχεδόν αποκλειστικά λιπαρές τροφές.

Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η τηλεόραση. Όχι μόνο για τις ατελείωτες ώρες παρακολούθησης, που συνοδεύονται από ταυτόχρονη κατανάλωση γλυκών, τσιπς, ξηρών καρπών και άλλων λιπαρών τροφών, αλλά και εξαιτίας των διαφημίσεων των πλέον ανθυγιεινών τροφών : γλυκά και αλμυρά. Παρασκευάσματα γεμάτα ζάχαρη και αλάτι, λιπαρά κακής ποιότητας, τεχνητά χρώματα. Χωρίς χρήσιμα θρεπτικά συστατικά ! Χωρίς βιταμίνες !

Η «αναγκαστική υπερφαγία» όμως κατά διάρκεια της παιδικής ηλικίας, καθώς και άλλες ψυχοφθόρες για την ευαίσθητη προσωπικότητα ενός παιδιού καταστάσεις – εντός κυρίως του οικογενειακού περιβάλλοντος – είναι καθοριστικές για την εμφάνιση της παχυσαρκίας.

Και ας μην ξεχνάμε ότι το 80% των παχύσαρκων παιδιών που δεν κατορθώνουν να μειώσουν – αλλά και να μάθουν να διατηρούν το βάρος τους – πριν την ενηλικίωση, θα γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες.

Γιατί όμως παχαίνουμε ;

Σίγουρα δεν παίζουν ρόλο ούτε ο υποθυρεοειδισμός, ούτε ο μεταβολισμός ! Αυτά είναι μύθοι ! Ο υποθυρεοειδισμός συνοδεύεται από πολλά άλλα συμπτώματα, ώστε να είναι εύκολη η διάγνωσή του, είναι δε υπεύθυνος για το 1% των περιπτώσεων παχυσαρκίας !!!

Οι παχύσαρκοι έχουν αυξημένο μεταβολισμό. Πριν μάλιστα γίνουν παχύσαρκοι, ο μεταβολισμός είναι όμοιος σ’ όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο σωματότυπο, με μια μικρή διευκρίνιση : η ακινησία της σημερινής εποχής, της τηλεόρασης και του αυτοκινήτου για κάθε μέλος της οικογένειας, μειώνει την κινητικότητα, την άσκηση και έτσι ένας «οκνηρός» άνθρωπος θα έχει σαφώς λιγότερες καύσεις από έναν δραστήριο. Μόνο μ’ αυτήν την έννοια, ο μεταβολισμός παίζει ρόλο.

Είναι σαφές ότι η μόνη αιτία είναι η υπερκατανάλωση τροφής ! Αν οι θερμίδες που θα προσλάβουμε είναι περισσότερες από αυτές που θα «κάψουμε» θα παχύνουμε. Αν είναι ίδιες, θα διατηρήσουμε το βάρος μας. Αν είναι λιγότερες θα χάσουμε κιλά.

Να τονίσουμε εδώ ότι, όταν ρωτηθούν οι παχύσαρκοι, δηλώνουν συνήθως πολύ λιγότερες θερμίδες (ποσότητα τροφής) από αυτές που πραγματικά κατανάλωσαν !!!

Τι πρέπει να κάνουμε για να χάσουμε βάρος ;

Σίγουρα όχι στερητικές δίαιτες ! Η μόνη λύση για τον μόνιμο περιορισμό του σωματικού βάρους είναι η αλλαγή των συνηθειών διατροφής και του τρόπου ζωής γενικότερα.

Κάποιος που είναι παχύσαρκος αναμφισβήτητα πραγματοποιεί διατροφικά λάθη. Ακόμα και αν κάνει δίαιτα, θα ξαναβάλει σύντομα τα κιλά του, αν δεν διορθώσει τα λάθη αυτά. Τότε δημιουργείται το λεγόμενο «φαινόμενο γιο – γιο», μια συνεχής αυξομείωση του βάρους, που όχι μόνο δεν βοηθάει στην υγεία αλλά αντίθετα προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη από αυτή που ένας παχύσαρκος υφίσταται αν δεν χάσει ποτέ τα κιλά του !!!

Συμπέρασμα : Αλλαγή διατροφικής συμπεριφοράς και ελάχιστη έστω άσκηση, είναι απαραίτητα.

Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της σωστής δίαιτας ;

Εκτός από τα κιλά, πρέπει να στοχεύουμε και στα «εκατοστά» :

- Εξατομίκευση

- Κόστος λογικό, αλλά υπαρκτό

- Αποτελεσματικότητα

- Ταχύτητα

- Ομορφιά

- Συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας

- Τροποποίηση διαιτητικών συνηθειών

- Ασφάλεια

Βασίλης Λ. Ζημιάρης

Ειδικός Παθολόγος

Μετεκπαιδευμένος στην Παχυσαρκία

Μετεκπαιδευμένος στην Αισθητική Ιατρική

Master 2ου επιπέδου στην Αισθητική Ιατρική